Gdy we wrześniu 1939 r. Polska została zaatakowana przez III Rzeszę oraz Rosja Radziecka  – pomimo porażki militarnej – nie skapitulowała. Niemal od razu odtworzyła swe władze na uchodźstwie oraz w okupowanym przez najeźdźców kraju, gdzie z czasem powstało Polskie Państwo Podziemne. Na czele walczącego Narodu stanęli przywódcy, którym przyszło stawić czoła wyjątkowym wyzwaniom. Wszyscy Oni za przywiązanie do idei wolnej ojczyzny i wierną służbę Rzeczypospolitej zapłacili wysoką cenę: wygnania, więzienia, życia.
Polskie Państwo Podziemne, czyli tajne struktury państwa polskiego, było fenomenem na skalę światową i jedynym w swoim rodzaju zjawiskiem w dziejach antyhitlerowskiego ruchu oporu w Europie. Pomimo zajęcia i okupowania terytorium Polski przez Niemców i Sowietów, oraz bezwzględnego terroru wprowadzonego przez okupantów, w kraju funkcjonowały wszystkie państwowe organa, zarówno cywilne, jaki i wojskowe.

Działało państwo podziemne posiadające konstytucyjne organa: administrację – Delegatura Rządu RP na Kraj, sądownictwo, siły zbrojne – Armia Krajowa, parlament – Polityczny Komitet Porozumiewawczy, Rada Jedności Narodowej. Jego struktury podlegały bezpośrednio legalnym władzom II Rzeczypospolitej i zapewniały konstytucyjną ciągłość działalności państwa polskiego na jego własnym terytorium.

Konspiracyjne władze zajęły się również organizacją i wspomaganiem różnych dziedzin życia publicznego, które były zakazane przez Niemców, takimi jak szkolnictwo, kultura i nauka, czy opieka społeczna. Mimo że okupant zamknął szkoły średnie i wyższe, Polacy mogli nadal się kształcić. Rozwinięto znakomicie funkcjonującą sieć tajnego nauczania. W końcu października 1939 r. powstała Tajna Organizacja Nauczycielska (TON). W sumie, w tajne nauczanie wciągniętych było ok. 15 tys. nauczycieli oraz ok. 230 tys. uczniów i studentów. Do 1944 r. wydano kilkanaście tysięcy świadectw maturalnych, kilka tysięcy dyplomów i kilkaset doktoratów. Konspiracyjne nauczanie było szczególnie ważne, ponieważ Niemcy i Sowieci przez cały czas mordowali lub wywozili przedstawicieli polskiej inteligencji.

Po kapitulacji Powstania Warszawskiego zarówno Rada Jedności Narodowej, jak i Delegatura Rządu kontynuowały dotychczasową działalność, jednak odbywało się to w zmienionych warunkach. Warszawa została zniszczona, ludność musiała opuścić miasto. Naczelne władze Polskiego Państwa Podziemnego podjęły działalność w Częstochowie (Komenda Główna Armii Krajowej), Krakowie, a następnie w Piotrkowie Trybunalskim (Delegat Rządu i przewodniczący Rady Jedności Narodowej), oraz w miejscowościach pod Warszawą (inni pracownicy Rady, komórki organizacyjne Delegatury). Jednak łączność między nimi była bardzo ograniczona, a dodatkowo znaczne obszary państwa polskiego były już zajęte przez Armię Radziecką i przez to odcięte od reszty kraju.

27 marca 1945 władze sowieckie aresztowały i wywiozły do Rosji 16 przywódców Polski Podziemnej. Wkrótce zapadła decyzja o likwidacji zarówno Delegatury Rządu RP na Kraj, jak i rozwiązaniu Rady Jedności Narodowej. Decyzję o likwidacji Delegatury podjęto na posiedzeniu Rady w dniu 1 lipca, sama Rada zaś rozwiązała się 6 lipca 1945 r. Wydała jeszcze dwie odezwy: „Do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych” (przypominający wojenne cele państwa polskiego oraz „Testament Polski Walczącej”(zawierający żądania m.in. wycofania wojsk radzieckich z Polski, zaprzestania prześladowań żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, wprowadzenia ustroju demokratycznego, przeprowadzenia w kraju reform społecznych i gospodarczych).

Ostatni Żołnierz Polski Podziemnej, który nie złożył broni, zginął samotnie, walcząc z SB i ZOMO, 21 X 1963 r. Józef Franczak, pseud. „Laluś”, „Lalek”, poświęcił życie za wolność ojczyzny, której nie doczekał. Ostatni Żołnierze Polski Podziemnej opuszczali więzienia na początku lat 70. XX wieku.

Przywódcami Polski Walczącej byli:

Władysław Raczkiewicz – Prezydent RP na uchodźstwie, który zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii w 1947 r.

Generał broni Władysław Sikorski – Premier Rządu RP na uchodźstwie Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, który zginął w katastrofie lotniczej w 1943 r.

Stanisław Mikołajczyk – Premier Rządu RP na uchodźstwie, który zmarł na emigracji w USA w 1966 r.

Tomasz Arciszewski – Premier Rządu RP na uchodźstwie, który zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii w 1955 r.

Generał broni Kazimierz Sosnkowski „Godziemba” – Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej, który zmarł na emigracji w Kanadzie w 1969 r.

Generał dywizji Tadeusz Komorowski „Bór” – Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, Dowódca Armii Krajowej, w niewoli niemieckiej w latach 1944–1945, zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii w 1966 r.

Generał brygady Michał Tokarzewski-Karaszewicz „Torwid” – Dowódca Służby Zwycięstwu Polski, więziony przez Sowietów w latach 1940–1941 zmarł na emigracji w 1964 r.

Generał dywizji Stefan Rowecki „Grot” – Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej, Dowódca Armii Krajowej, uwięziony przez Niemców w 1943 r. i zamordowany w 1944 r.

Generał brygady Leopold Okulicki „Niedźwiadek” – ostatni Dowódca Armii Krajowej, uwięziony przez Sowietów w 1945 r. zmarł w więzieniu w ZSRS w 1946 r.

Cyryl Ratajski „Wartski” – Delegat Rządu RP na Kraj, który zmarł w okupowanej Warszawie w 1942 r.

Jan Piekałkiewicz „Wernic” – Delegat Rządu RP na Kraj, uwięziony i zamordowany przez Niemców w 1943 r.

Jan Stanisław Jankowski „Soból” – Delegat Rządu RP na Kraj, wicepremier kierujący Krajową Radą Ministrów, aresztowany w 1945 r., zmarł w więzieniu w ZSRS w 1953 r.

Stefan Korboński „Zieliński” – pełniący obowiązki Delegata Rządu RP na Kraj, który zmarł na emigracji w USA w 1989 r.

Kazimierz Pużak „Seret” – Przewodniczący Rady Jedności Narodowej, uwięziony przez Sowietów w 1945 r. i ponownie przez polskich komunistów w 1947 r., zmarł zamęczony w więzieniu w Rawiczu w 1950 r.

Pamiętajmy o bohaterach Polskiego Państwa Podziemnego,
bo przecież „My z niego wszyscy…”